Er bestaat geen twijfel over dat mycorrhizaschimmels voordelen leveren voor planten. Zo verschaffen ze planten nutriënten (met name P, maar ook micro-elementen) en water en ze bevorderen de bodemstructuur. In landbouwgrond zijn mycorrhiza’s eigenlijk altijd aanwezig. De vraag is in hoeverre we in de akker- en tuinbouw met mycorrhiza’s rekening moeten houden. Dat kan op twee manieren: door het optimaliseren van teeltmaatregelen of door commercieel verkrijgbare producten toe te passen.
Twee recente reviews hebben de huidige stand van zaken voor ons samengevat. Het ene review, door Megan Ryan (The University of Western Australia) en James Graham (University of Florida) behandelen de vraag of het zin heeft om de landbouwpraktijk zo aan te passen dat die meer profijt heeft van mycorrhiza. De andere review, met als eerste auteur Miranda Hart (University of British Columbia) behandelt de vraag of het zin heeft om landbouwpercelen te inoculeren met mycorrhiza. Hier geef ik een persoonlijke impressie van beide publicaties.
Algemeen. Het viel de auteurs op dat er veel optimisme is. Met andere woorden, positieve effecten van mycorrhiza worden waarschijnlijk vaker beschreven dan resultaten waarin geen of negatieve effecten gevonden worden. En ondanks al dat optimisme zien de auteurs van beide artikelen vooralsnog weinig toekomst in de praktische toepassing van mycorrhiza.
Kan gewasmanagement een nuttig effect hebben op effecten van mycorrhiza? Het lijkt logisch dat de teelt van een niet-mycorrhizagewas zoals kool de positieve effecten van mycorrhiza op een daarop volgend mycorrhizagewas verkleint. En dat een verminderde P-bemesting het positieve effect van mycorrhiza versterkt. Maar Ryan & Graham zeggen dat er op zijn best een grote variatie in effecten wordt gerapporteerd. Effecten van bijvoorbeeld vruchtwisseling en grondbewerking op mycorrhiza zijn er zonder enige twijfel. Maar het wordt door de auteurs sterk betwijfeld of deze effecten in de praktijk uitsteken boven andere effecten die deze maatregelen teweegbrengen, zoals effecten op nutriënten, structuur en de bodemmicroflora.
Heeft het nut mycorrhizaproducten toe te passen in de landbouw? Studies geven hierover wisselende resultaten. Er zijn studies die positieve effecten laten zien op plantengroei, geen effecten en zelfs negatieve effecten. Maar de meeste van deze studies laten geen effecten zien op praktijkschaal. En worden er al effecten gerapporteerd, dan komt het nogal eens voor dat de experimenten gedaan zijn op gronden die extreem arm zijn aan mycorrhiza. Hart en collega’s zijn ook bezorgd over de commerciële mycorrhizaproducten die wereldwijd worden aangeboden. Ze benadrukken dat mogelijke effecten daarvan op de natuurlijke mycorrhizagemeenschappen onbekend zijn en prefereren daarom lokaal geproduceerde mycorrhiza. Ze zien twee toepassingsmogelijkheden voor mycorrhiza: (1) daar waar gewerkt wordt in kassen met steriele grond (of substraten zonder mycorrhiza, zoals veengrond) en (2) sterk gedegradeerde gronden waar mycorrhiza ontbreekt (bv. verlaten mijnen en woestijnachtige gronden). De onderzoekers waarschuwen ook nog tegen het gebruik van ‘natuurlijk’ inoculum uit het veld, omdat daarin ook bodempathogenen aanwezig kunnen zijn.
Wat nu? Wat moeten we nu met deze informatie? Het lastige is, er zijn resultaten van onderzoek die prachtige effecten laten zien van mycorrhiza op plantengroei en er zijn andere resultaten (neutraal of negatief). Het betekent dat je in zijn algemeenheid niet kunt zeggen dat mycorrhiza steeds bovenaan het prioriteitenlijstje van een teler moet staan. Feitelijk is het wachten op meer onderzoek dat een verklaring geeft voor de gevonden variatie. Wil een boer toch iets met mycorrhiza, dan zou ik eerst eens de mycorrhiza-infectie van de wortels laten bepalen in een laboratorium, het best in het midden van het groeiseizoen. Is de kolonisatie duidelijk aanwezig (en de mate van kolonisatie is afhankelijk van het soort gewas), dan zou ik het daarbij laten. Is er geen infectie, dan is wellicht de P-status van de grond te hoog. Om mycorrhiza te stimuleren zal die P-status omlaag moeten. Maar of dat dan goed is voor je grond of gewas, dat is dus volgens de reviews onzeker. Tot slot, de auteurs geven ook nog tips over hoe praktisch onderzoek het best kan worden uitgevoerd.
Ryan, M.H., Graham, J.H. 2018. Little evidence that farmers should consider abundance or diversity of arbuscular mycorrhizal fungi when managing crops. New Phytologist, https://doi-org.ezproxy.library.wur.nl/10.1111/nph.15308, free access
Hart, M.H., Antunes, P.M., Chaudhary, V.B., Abbott, L.K. 2018. Fungal inoculants in the field: Is the reward greater than the risk? Functional Ecology 32: 126-135, https://doi-org.ezproxy.library.wur.nl/10.1111/1365-2435.12976, free access
